Na-agagharị Nza n'ime Kisumu, Kisumu ma obu tinye nke gi. Kpọsaanụ, ree ụlọ gị, depụta ya ka ọ hapụ gịKisumu bụ obodo nke atọ kachasị na Kenya na-esote isi obodo, Nairobi, na obodo Mombasa dị n'ụsọ oké osimiri. Ọ bụ obodo nke atọ kachasị ukwuu (mgbe Kampala, Uganda na Mwanza, Tanzania) na Ọdọ Mmiri Victoria. Kisumu adịghị anya na Kogelo, obodo ama ama maka ịbụ obodo Barack Obama Sr., nna onye isi ala 44th nke United States. Na omenala, Kisumu na-eje ozi dị ka isi ụlọ ọrụ nke ndị Luo na-asụ n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Africa. Ọ bụ obodo mepere emepe kacha ama ama na oge ọchịchị, mgbe ọchịchị, na oge ọgbara ọhụrụ maka ndị obodo Kavirondo. Ụfọdụ n'ime ihe omume ndọrọ ndọrọ ọchịchị kachasị mkpa nke kpalitere ọnọdụ Kenya mere na Kisumu gụnyere esemokwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị a ma ama n'etiti onye isi ala Kenya Jomo Kenyatta na ntọala onye isi oche Jaramogi Odinga n'oge mmeghe nke Jaramogi Oginga Odinga Teaching and Referral Hospital na 1969. Ewezuga Site na ịbụ obodo ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị mkpa, ọ bụ otu n'ime ụlọ ọrụ mmepụta ihe na azụmaahịa mbụ na Kenya. Obodo a ugbu a na-eme mgbanwe n'ime ime obodo nke ogbe ndịda na obodo nta nke gụnyere ime ka ihu ọdọ ahụ dị ọhụrụ, na-ekpochapụ okporo ụzọ ndị bụ isi, na ime ka okporo ụzọ nwee enyi na enyi. Kisumu na-eje ozi dị ka isi obodo Kisumu County, Kenya ma nwee ọnụ ọgụgụ mmadụ 397,957 dịka ọnụ ọgụgụ Kenya 2019. (Ndị bi n'ime obodo Kisumu County bụ 714,668 n'oge otu ọnụ ọgụgụ ahụ, na-egosi na obodo ahụ nwere ọtụtụ ndị bi n'obodo mepere emepe na mpaghara ahụ, ndị ọnụ ọgụgụ ha dị 1,155,574.) Kisumu bụ isi obodo mbụ nke Nyanza Province, isi ụlọ ọrụ nke Kisumu County. njikọ dị mkpa na ụzọ azụmaahịa dị n'etiti ọdọ mmiri Victoria na Mombasa n'ihi njikọ mmiri na ụgbọ oloko ya. Ọ bụkwa isi ọdụ maka ihe ọkụkụ nke Nyanza na mpaghara ọdịda anyanwụ. Ọ bụ obodo kachasị na nke kacha mkpa na Western Kenya. Kisumu na-eje ozi dị ka ebe ịzụ ahịa na ụgbọ njem maka mpaghara Great Lakes na ọdịda anyanwụ Kenya. Ọdụ ụgbọ elu Kisumu International nwere ụgbọ elu na-aga Nairobi na obodo ndị ọzọ gbara agbata obi dị ka Mombasa. Enwere atụmatụ maka ụgbọ elu na-aga Mwanza Kigali, Kampala, Dar es Salaam na Juba mana ha emebeghị. Ọ bụ obodo nke abụọ kachasị mkpa na-esote Kampala na nnukwu ọdọ mmiri Victoria Basin n'agbanyeghị na Mwanza agafeela ya na ọnụ ọgụgụ ndị mmadụ. Dị ka United Nations si kwuo, a ghọtara ugbu a dị ka isi obodo na "Millennium City" - nke mbụ ụdị ya n'ụwa na na East Africa. Ọ bụ eze mara dị ka Kisumu City (na mbụ Port Florence). E hiwere ọdụ ụgbọ mmiri Kisumu na 1901 dị ka ọdụ ụgbọ mmiri dị n'ime ala nke Uganda Railway aha ya bụ "Port Florence". Ọ bụ ezie na azụmaahịa kwụsịrị na 1980 na 1990, ọ na-etokwa ọzọ na mbupụ mmanụ. Aha ndị ọzọ nke obodo ahụ gụnyere Dala (Ụlọ Luos), Kisuma (ebe a na-ere ahịa ahịa), KC (obere maka Kisumu City), Odhumo (Nairobi sheng maka Kisumu) na ndị ọzọ. A maara ndị bi n'obodo ahụ dị ka "Kisumunians". N'okwu ọnụ, a pụrụ ịkpọ ndị bi na Luopeans n'ihe banyere ndị bi na-atọ ụtọ maka klaasị elu na ụdị ndụ dị elu dị ka a na-ahụ n'obodo ndị Europe dị ka Milan, London na Paris. Ọ bụghị ihe ọhụrụ ịnụ ndị bi na-ekwu "Kisumu dị ka Europe." Aha Kisumu pụtara n'ụzọ nkịtị ebe a na-ere ahịa "sumo". Obodo a nwere ọkwa "Enyi na enyi" yana Cheltenham, United Kingdom yana ọkwa "nwanne obodo" na Roanoke, Virginia na Boulder, Colorado, United States. Elu ya dị 1,131 m (3,711 ft) karịa ọkwa oke osimiri. Kisumu dị ihe dịka kilomita 320 (200 mi) n'ebe ugwu ọdịda anyanwụ Nairobi yana ọ dị n'ikpere mmiri ọdọ mmiri Victoria. Ọ dabere na nsọtụ ugwu ọwụwa anyanwụ nke Ọwara Winam, ogologo ogwe aka na-emighị emi nke na-esi na isi ahụ nke Ọdọ Mmiri Victoria pụta. Edobere Kisumu 24km (15 mi) ndịda nke Equator ma nwee oke okpomọkụ n'ihi elu ya dị mita 1130. Naanị awa anọ iji ụgbọ ala ga-aga bụ nnukwu nchekwa egwuregwu mba Kenya: Maasai Mara, ihe nkiri safari ama ama n'ụwa niile. Ebe Kisumu dị kilomita ole na ole n'ebe ndịda nke Equator, ehihie, ọ na-ewe ihe dị ka awa iri na abụọ, na ọdịda anyanwụ na mpaghara na-emekarị n'etiti 18:40 na 19:00 oge obodo. Mpaghara mepere emepe gụnyere obodo na ala ịta ahịhịa ya na obodo satịlaịtị nke Maseno, Kondele na Ahero.N'ụlọ ala, ọtụtụ ma ọ bụ atụmatụ bụ traktị ma ọ bụ ngwugwu ala nwere ma ọ bụ nke ndị nwe ụfọdụ nwere ga-ekenye ya. A na-ewere ọtụtụ ihe dị ka ngwakọta nke ezigbo ala na mba ụfọdụ ma ọ bụ ihe onwunwe na-enweghị ike ịkọwa (nke pụtara na ọ bụ otu ihe) na mba ndị ọzọ. Enwere ike nwe ma ọ bụ nwe (ma ọ bụ) onye ọzọ nwere ike ịbụ otu ma ọ bụ karịa mmadụ ma ọ bụ ihe iwu kwadoro, dị ka ụlọ ọrụ / ọgbakọ, nzukọ, gọọmentị ma ọ bụ ntụkwasị obi. A na-akpọ ụdị nke ọtụtụ ihe nwere oke na mba ụfọdụ. Enwere ike ịkọwapụta ọtụtụ dị ka obere mpaghara ala nke tọgbọ chakoo belụsọ ma ọnya ụzọ ma ọ bụ mmezi yiri ya. Otu ihe atụ ga-abụ ebe a na-adọba ụgbọala. Edemede a metụtara ọtụtụ ebe ngwugwu ala pụtara ka ndị nwe ya nwe ya. Dịka ọtụtụ ụdị ụlọ ala ndị ọzọ, nza nke ndị nwere aka ga na-akwụ ụgwọ mgbe niile ndị nwe ụlọ na-akwụ gọọmentị etiti dịka mpaghara ma ọ bụ obodo. Taxestụ ala ndị a na-akwụ ụgwọ ụlọ dabere na ọnụahịa a na-enyocha ma ọ bụ ezigbo ala; ụtụ isi agbakwunyere na-enyefe maka ịnyefe ikike na ire ahịa. Feesgwọ ndị ọzọ gọọmentị ga-ekwe omume maka ndozi dị ka mkpọchi ma ọ bụ ụzọ ma ọ bụ ụgwọ mmetụta iji wuo ụlọ na ọtụtụ ohere.Source: https://en.wikipedia.org/